Sepinien xa diamu te
Taetas
?Visi iaxa tetis uvei ak?
Polien 28 biteni xa Pol tete Rom e kavmen te hal Rom teling moletin te vaeen xil lateketeh xol Pol e nim tei. Pol 28:30-31 E tisen sav xil xa di e Vanuvei Eo e vanuvei sav xil mun labiteni labit kavmen te hal Rom latemaen Pol teha ven temase.
E kakaoen xil nan xa tetutou ni melele nen ak, Pol tehur Taetas, Timoti e moletin sav xil mun latehusili. E melele xa lateha latesao ni moletin xil e aelan te hal Krit, Pol teling Taetas tengan ilaxat kuh Kristin hu xil ixoni pasta nae. Taet 1:5 E melele xa latetuxoh taon te hal Efeses, Pol teling Timoti tengan ilaxat Kristin xil e rute ak. 1Tim 1:3
Tehe reling Taetas e Krit bus, Taet 1:5; 2:15; 3:12-13 Pol tekakao teha tesao ni Kristin xil e taon sav xil. Melele xa tetuxoh taon te hal Pilipae e provins te hal Masedonia, telongeong ni xa xalu lutekameti texeih e polien nalu. Tesak ni, tetis sepinien ak tengan vatutou ni Taetas Taet 1:1 e huram 64 AD (huram xil tetutou ni poten na Iesu). Tetisi tevus, Pol tehe Rom. E rute nen ak, moletin xil te vaeen te hal Rom latetal xati e lateso ni tehe nim te xeih vatei mun.
?Visi iaxa tevuli uvei ak tetiamu?
Pol tetis sepinien ak teha mi Taetas. Taet 1:4 Vatei, Pol teha tengan vapus vat xil te sias te hal Serusalem tengan vahit kil polien nan del ngan xil xa latave Siu ti. 2Tim 2:8 E melele nen ak, xi nggur Taetas xa tave ngan Siu ti e be Kristin tei tuei. Kal 2:3 Melengien holu, Taetas tehusil Pol e kakaoen nan: lutepol vituei e Korin, 2Kor 7:6; 8:23 Dalmesia, 2Tim 4:10 del aelan te hal Krit mun. Taet 1:5 Pol tehiteni mini tengan ihosei ti elda xil, isel xat Kristin xil tengan linahusil ti mun pispisien xil te luvosen, e ipol ituxoh melele xa Pol isil moletin sav mei ixolesi e polien nan. Taet 3:12
?Pol tetis uvei ak veneh?
Pol ien tehei tengan vasep kil sexien hos na vat xil te sias mi Taetas - Elda xil, lilaxat kuh moletin xil te sias, lipol ixeih e polien na Hi, e lipispisi mi moletin xil ni pispisien xil xa bos. Taet 1:5,9 Pol tehiteni tehit elda tei ihe hisit moletin tei xa ilaxat kuh tim san Taet 1:6 e ixuxou kuhi ve sexien nan xil. Taet 1:7-8
Pol ien tehei tengan vasel xat Taetas usil moletin xil te luvosen - Vengan sexien na mol‑Krit xil tesa pupu, Taet 1:12 Pol tesis Taetas tengan isel xat xil ixeih e ipispisi mi xil ni pispisien xil xa momal. Taet 1:10-16 Vanut Siu xil iexil tehei tengan ti langor vatel Taetas, e Pol tesel xati tengan xi napol ni ti ngongoren natel xil. Taet 3:9-11
Pol ien tehei tengan vasep kil sexien hos na Kristin xil mi Taetas - Pol tesis Taetas tengan ipispisi kuhi mi ngan xil xa labe momatu, Taet 2:2 atou xil, Taet 2:3-5 tiram maxoe xil Taet 2:6-8 e slev xil mun. Taet 2:9-10 Pol tehit kila xa Hi di misa xeihen mi ngan xil xa di langgusil xati. Taet 2:11-15
Pol ien tehei tengan vasep kila mi Taetas usil sexien hos xil xa Kristin xil ti lipol ni mi mosav xil - Pol ien tehei Kristin xil te sias liti e tomat itel mosav xil, ti lilong xat kavmen, Taet 3:1 e linasepin ti nasa mi mosav xil. Taet 3:2 Tehiteni mun xa xil linapol ni ti ngongoren natel ngan xil xa nenemien nae misav. Taet 3:9-11 Kristin xil iexil nabong ni ti xa, tetiamu, xil mun latepol ni sexien tesa xil ak, e Hi tehiles meulien nae. Taet 3:3-7
Vatit nenemien tei te uvei ak de Taetas 1:5
Melele xa natelinguk otete aelan te hal Krit, natesisuk tengan upol vuol ni rut polien xil xa rutepol lingi teti. E natesisuk tengan ti uhosei elda xil te sias e metimal xil vus xa di olaxati. Unem xat selxatien xil navan.
Vatit nenemien tei mun te uvei ak de Taetas 3:4-5
E tave ti neta xa ratemak, Hi tepisen hosien e eheien nan mi xir e teteh meulien e xir. Xi iaxa teleh rerat xir ra tesaen xil nar, tave ti ve holesok eah xa bos xa xir ratepol ni. !E‑e! Xi teleh rerat xir vengan ien misae e xir. Ma xi tesa Ninin Eo mi xir xa mikas moten xir ra tesaen nar xil e misa meulien hu e sexien hu xil mi xir.
?Naha iaxa di e sepinien ak?
1. Pispisien xil usil sexien hos xil na elda xil. (1:1-9)
2. Pispisien xil usil moletin xil te luvosen. (1:10-16)
3. Pispisien xil usil sexien hos xil na Kristin xil. (2:1-15)
4. Pispisien xil usil sexien hos xa lipol ni mi mosav xil. (3:1-15)
1
Sepkilaen na Pol usil uvei ak
Inou, Pol, iaxa nadis uvei ak e nabe moletin tei te polien na Hi e eloheoh tei na Iesu Kristo.
Hi tehosei nou e tesil nou tengan ha nitutou ni neketen na ngan xil xa Hi tehosei xil mei labe nan. Xi tesil nou mun tengan nipispisi mi xil usil reitinen te suse xa likila mei limal pe meten. Ngan xil ak likila lihusil hisit neketen ak vengan xa lanesi xa Hi isa meulien sal mi xil. Vengan xa, tetiamu ni melele xa Hi tepeas ni ut etan, tehit xati xa isa meulien ak mi xir, e Hi misakras valuvos. E melele xa xi bit momal, Hi xa di miteh meulien e moletin xil misak ni naha xa tehit xati mei mistal be reitin sung. Reitin, naha xa Hi tesoson ni, xi di pisen ni nggo sepinien xa tesa ni minou e tesemae ni minou tengan ti nihithiteni mi mosav xil. Efes 1:9-10; 1Tim 1:1,11; Taet 2:10; 3:4
Nadis bat mi xouk, Taetas, xa onggoni natuxoli xati, ve neketen naralu be tei takes. 2Kor 8:23; Kal 2:3; 2Tim 4:10; 1Tim 1:2
Di nasisi tengan Hi Tamer e Iesu Kristo, xa di miteh meulien e xir, lalisa eheien hos itel tomat nalu iti minuk.
Lihosei elda xil itep
Melele xa natelinguk otete aelan te hal Krit, natesisuk tengan upol vuol ni rut polien xil xa rutepol lingi teti. E natesisuk tengan ti uhosei elda xil te sias e metimal xil vus xa di olaxati. Unem xat selxatien xil navan: elda tei, meulien nan imal, e nenemien nan iti atou nan xati kestang. Horamue nan xil lihusil xat Iesu e sexien nae xil ihos tengan moletin sav xil ti linaseputut ni xil ti linavit vatixil nggeih e di latalong xat tamexil ti. 1Tim 3:2-7; 2Tim 2:24-26 Melele xa uling moletin tei mei ihe vat te sias tengan ti valaxat moletin xil na Hi, sexien nan imese. Nahe moletin te koaien ti, e tinen nasoh ti namanon. Nahe moletin te munien ti, nahe moletin te tutuen ti, e nahe ho mani ti. !Namak ti! Ihe hisit moletin xa di nggur pilei moletin sav xil e tim san, e di ien bei neta xil kestang xa bos. Nenemien nan ixeih e polien nan xil, kakaoen nan ihos, meulien nan imal, e mikila ixuxou kuhi ve sexien nan xil. Elda ak, ihur xat kuh pispisien usil Iesu xa xir di rapispisi ni. Ikila xa pispisien xil ak be reitin. Imak, ma xi ikila ti itiamu ni mosav xil e suse te momalen, e ti ipispisi mi xil usil naha xa be reitin. E melele xa mosav xil laseputut ni pispisien nan xil, elda ak ikila ipisen ni mi xil xa naha xa xil di lasepin ni be neta sav tang. 1Tim 1:10; 2Tim 4:3; Taet 2:1
10 Nasepin ni mak vengan xa moletin xil holu latamemere ni vat xil te sias ti. Pispisien na moletin xil ak be votiang tang xa reitinen tovuol en e di laluvos moletin sav xil tengan lihusil xat xil. Xil di lapispisi ni xa moletin xil vus na Hi lihe vexahu ixoni ngan xa Siu xil di lapol ni. 11 Taetas, usikoe xol pispisien nae xil. Vengan, xil di lapispisi ni holesok xil xa tamal ti tengan lavur mani vaxo en. E misak ni, moletin xil vus e tim xil di lastokovein neketen nae. !Ngan ak tamal ti! 2Tim 3:6; Sion 10:12; 1Pit 5:2 12 Tehe provet tei nae tang te hal Krit iaxa tesep usil sexien nae xil tehit,
“Mol‑Krit xil, vehakut di laluvos e sexien nae mikavui.
Xil labe mah e, vehakut, di lanem kes ni vangexil tang.”
13 Sepinien ak be reitin. Ma bos xa xouk usepin ixeih mi xil. Ngan ak isak ni xil lihusil pispisien xil kestang xa momal. 2Tim 4:2 14 Linahusil ti mun tumulen te luvosen xil na Siu xil, mu rae xil na ngan xil xa lasin reitinen na Hi. 1Tim 1:4; 4:7 15 Ngan xil xa meulien nae momal pe met Hi, holesok xil vus momal tang mi xil.* Nggoni ngan xa 1Tim 4:3-5 biteni, titsa te luvosen xil xa labe Siu di lapispisi ni xa rut sexien xil e rut anien xil mun mikila vapol ni moletin tei namal ti pe met Hi. E Pol biteni xa melele xa di ranggur neta ngan del nenemien tei xa momal, anien ak momal tang, mu sexien ak momal tengan rapol ni. E ngan xil xa meulien nae tamal ti pe met Hi e lataneket ti e Iesu, ma holesok xil vus tamal ti e xil vengan xa nenemien nae be muis. Ngan xil ak latakil ti naha xa momal e naha xa tamal ti. Mat 15:11; Rom 14:20 16 Nggo vulonge, xil labit lakil Hi, e sexien nae xil di pisen ni xa latakil ti. Latalong xat Hi ti, sexien nae pupuru tang, e lasakras lapol ni neta tova vahos e meulien nae. 1Sion 1:6; 2:4

^ Pol 28:30-31

^ Taet 1:5

^ 1Tim 1:3

^ Taet 1:5; 2:15; 3:12-13

^ Taet 1:1

^ Taet 1:4

^ 2Tim 2:8

^ Kal 2:3

^ 2Kor 7:6; 8:23

^ 2Tim 4:10

^ Taet 1:5

^ Taet 3:12

^ Taet 1:5,9

^ Taet 1:6

^ Taet 1:7-8

^ Taet 1:12

^ Taet 1:10-16

^ Taet 3:9-11

^ Taet 2:2

^ Taet 2:3-5

^ Taet 2:6-8

^ Taet 2:9-10

^ Taet 2:11-15

^ Taet 3:1

^ Taet 3:2

^ Taet 3:9-11

^ Taet 3:3-7

1:3: Efes 1:9-10; 1Tim 1:1,11; Taet 2:10; 3:4

1:4: 2Kor 8:23; Kal 2:3; 2Tim 4:10; 1Tim 1:2

1:6: 1Tim 3:2-7; 2Tim 2:24-26

1:9: 1Tim 1:10; 2Tim 4:3; Taet 2:1

1:11: 2Tim 3:6; Sion 10:12; 1Pit 5:2

1:13: 2Tim 4:2

1:14: 1Tim 1:4; 4:7

*1:15: Nggoni ngan xa 1Tim 4:3-5 biteni, titsa te luvosen xil xa labe Siu di lapispisi ni xa rut sexien xil e rut anien xil mun mikila vapol ni moletin tei namal ti pe met Hi. E Pol biteni xa melele xa di ranggur neta ngan del nenemien tei xa momal, anien ak momal tang, mu sexien ak momal tengan rapol ni.

1:15: Mat 15:11; Rom 14:20

1:16: 1Sion 1:6; 2:4