6
Iesu vihisei keke moulien onen meatin keil hetetamen imok mulin mengkatien keil ten Sabat Mat 12:1-14; Mak 2:23–3:6
En avong tai, en Sabat, Iesu ral min meatin keil onen amul aka vas ah tei keil ten uit.* Avisvis uti uit mai vahi pulaoa ten veret. Ka navong amul amual, meatin keil onen amul akinit uit keil enek, akokoa utite keke avakulat ingeite rani, ka akani. Dut 23:25 Sakini, tei en Farasi keil avisi avit, “?Vensa mimumon sakien koa mengkatien keil onen Mosis vit rehermumontei en Sabat?” Sion 5:10
Iesu vit kesi min keil vit, “?Mukave, kami mirvulitei veah asa koa Tus Votut viteni keke asuv houlu Deved ral min meatin keil onen amumoni navong amai kat keil? 1Saml 21:1-6 Avaseini keke mengkatien vit pris keil enges akilea avaan veret votut, Deved va en Eim Votut onen Ahi, kur veret koa pris keil asani tuai min Ahi, ka kani. Evus, san hatte tai min meatin keil onen keke avaani.” Veni Ahi Asuv rovuroh kattei Deved navong amai kati (1Saml 21:6), Farasi keil emun asakras avavuroh kat Iesu ral min meatin keil onen koa amai mul kat keil. Lev 24:5-9
Evus, Iesu viteni min keil vit, “Natin Meatin varei vi hetetamen imok mulin Sabat.”
En Sabat tamun, Iesu va mul vihisei en eim tahihiseien tai. Ka en out enek, meatin tai mul koa hen matu tisa ka kalkali. Tei en Tiser keil ten mengkatien keil onen Mosis ral min tei en Farasi keil avit avales visi munak Iesu houm revi hen meatin enek en Sabat. Veni munak houmoni, akilea avaselus vaha kati veni rali koteh mengkatien koa ring koe Siu keil anoumtei en Sabat. Luk 14:1 Ka Iesu kilea rendemien vasi keil one, ka viteni min meatin koanek vit, “!Amai! !Lomal ekok!” Sakini meatin koanek mea, va mulomal en meten meatin keil enek. Luk 5:22; 9:47 Evus, Iesu viteni min keil vit, “?Navis kami, mengkatien keil onen Mosis maeni keke rehoumon sa en Sabat? ?Rehoumoni hetahos, vuo rehoumoni hetisa? ?Rehekataun moulien onen meatin sav, vuo rehou vini hemat?” 10 Iesu lele rahit en keil. Evus, viteni min meatin koanek vit, “Kitelan hem.” Ka navong mumoni, hen mai ris tahos.
11 Keil tine vepeng houlu, ka aselus lekati keke umon sa min Iesu.
Iesu rie lat meatin teindan elu (12) keke avousili Mat 10:1-4; Mak 3:13-19
12 En avong tai, Iesu vina en hou tai keke vahis. Kei vis min Ahi en vongien enek va rokol visokon. 13 En avong koa out mulan, kei va vise meatin vasi keil onen umai veni. Ka kei rie lat keil avi teindan elu enges keke avahi eiloheh keil onen: Sion 6:70 14 Saemon (koa Iesu ling isen tamun vi ‘Pita’) ral min tunali Andru; Tiemes keilu Sion; Pilip keilu Batolomiu; Umen 1:13 15  Matiu ka Tomas; Tiemes natin Alveas; ka Saemon (koa mul en vangi meatin keil koa e vati mok keke Siu keil avamaluv ran hen kavmen ten out Rom); 16 Sudas Sudas natin Tiemes, isen tamun vi Tatios (Mat 10:3). natin Tiemes, ka Sudas Eskariot koa hemaen Iesu heha en hen koakeil uasi hemat.
Iesu visein meatin keil ka sak revi keil ran mesaien keil one Mat 4:23-25
17 En avong koa Iesu ral min meatin keil onen avita netan ran hou, kei va mulomal en out tai koa vi aet. En out enek, mari vangi meatin keil emun koa amusil Iesu arosini. Ka Iesu les mari vangi meatin savsav keil emun koa umai: koakeil houlu aka en taon ten out Serusalem ka meteimal savsav keil emun koa amul en provins ten out Sudea, ka koakeil emun koa arvitei Siu aka en taon ten out Taer keilu taon ten out Saedon koa lumul vesesal ven Atas Medeterenia. 18 Keil umai keke avalong Iesu ka avahisi vasak revi keil ran mesaien keil one. Koakeil emun koa ninin tisa keil amul apurun keil umai, ka Iesu vile lat ninin tisa keil enek ran keil ka umai ris atahos. 19 Meatin vasi keil amul asak visi avatokol Iesu, veni keihoen koa mul ien mul sak revi meatin vasi keil ran mesaien keil one.
Iesu vihisei usil vati meatin koa Ahi hetokol kati Mat 5:1-12
20 Navong mul veah ral min meatin keil enek, Iesu lele va en meatin keil onen ka viteni vit,
“Tokolkatien hel en kami koa tounah keil onami rovinvintei,
veni tounah vasi koa mul en hen Ahi vi onami.
21 Tokolkatien hel en kami koa, kosa, amai kat kami ven tounah, Ser 31:25; Sam 126:5-6; Aes 61:3; Rev 7:16-17
veni Ahi hesakin kami mihehilelau.
Tokolkatien hel en kami koa, kosa, mimurang,
veni Ahi hesakin kami mihehiteai.
22 Tokolkatien hel en kami navong meatin keil tine heat kami ka asesein kami venau. Sion 15:19; 16:2; 1Pit 4:14
Anatin, tokolkatien hel en kami navong aselus tisa kat kami ka apurun isomi veni mimusil kat Natin Meatin.
23 Mihesi kami navong amumoni mukonek ka mihehutahut en sien, 2Kron 36:16; Mat 23:30,31; Luk 11:47
veni Ahi lesi mivinvin mivakur uite koa hemariso en out nesa.
Veni avu keil one apurun provet keil telamu en vati sakien koanek,
ka Ahi les provet keil enek amal en meten.
 
24 “Ka hetisa mok min kami koa, kosa, tounah onami houlu, Tiem 5:1
veni kami miles more moulien onami tuai.
25 Hetisa mok min kami koa, kosa, vangomi vil,
veni amai heat kami.
Hetisa mok min kami koa, kosa, miviteai,
veni mihouai ka mihetang.
26 Ka hetisa mok emun min kami navong meatin vasi keil amul avati lati isomi,
veni avu keil one amumoni vatte tas en provet taluvosien keil.”
Iesu vihisei keke mal meatin keil e hehat vativieh keil one Mat 5:38-48; 7:12
27 Evus, Iesu san selusien enek min meatin vasi keil vit, “Naviteni mukok min kami vasi koa mimul milong selusien keil onak: em hehat vativieh keil onom, ka kumoni hetahos min koakeil tine katuk. Pro 25:21; Rom 12:20 28 Kihis Ahi hetokol kat koakeil asesenda enuk, ka kihis emun ven koakeil apurunuk. Rom 12:14 29 Munak meatin tai kovas veasom, kimaeni heovas usite sav emun. Ka munak meatin tai savut lat kot omom, kimaeni hekur eisin omom emun. Sion 18:22-23; Umen 23:3 30 Munak meatin tai viram enuk ven tounah, kisanis mini. Ka navong meatin tai kur tounah onom, konahistei nasan risi minuk. 31 Kumoni min meatin sav hesuval koa em vati keke kei emun houmoni minuk. Mat 7:12
32 “?Munak kami emi vat meatin keil enges koa amul e vat kami eris, Ahi hetokol kat kami veni vensa? !Meatin tisa keil emun amul amumoni vatte tas! 33 ?Ka munak kami mimumoni tahos min meatin keil enges koa amul amumoni tahos min kami, Ahi hetokol kat kami veni vensa? !Meatin tisa keil emun amul amumoni mukok! 34 ?Ka munak mimaen mani min meatin keil enges koa mikilea keil isan risi min kami, Ahi hetokol kat kami veni vensa? !Meatin tisa keil emun amul amaen mani one min meatin tisa sav keil keke ikur risi! 35 !Minoumontei namukonek! Envatien onami hel en vativieh keil onami ka mihoumoni hetahos min keil. Mihemaen mani min meatin sav keil ka minandemtei minahit keil isan risi min kami. Munak mihoumoni hemukonek, Ahi koa mul en out nesa hesan uite teni koa hetahos imok min kami ka mihehi titiali keil onen. Veni Ahi mun mul rie lat tahosien onen min koakeil akalkali ka min koakeil emun akur heisav en tounah koa kei mul sani min keil. Lev 25:35-36 36 Sakini, enmahisien onami hel en meatin sav keil, hesuval koa enmahisien onen Ahi Tata onami mun mul en meatin keil.”
Iesu visein meatin keil keke analeletei naha kat tisaen keil en moulien onen meatin sav Mat 7:1-5; 15:14; 10:24-25
37 Ka Iesu viteni mun vit, “Minaleletei naha kat tisaen keil koa mul en moulien onen meatin sav keil. Munak mirmumontei, Ahi herleletei heha kat tisaen keil koa mul en moulien onami. Ka munak mirrie lattei sakien tisa onen meatin sav, Ahi hertie lattei sakien tisa keil onami. Ka munak meatin sav tai mum tisa en kami, methos onami heles eni. Mukonek, methos onen Ahi emun hel en kami navong kami mimum tisa. Mat 6:14 38 Navong misan kataunien min meatin sav, Ahi hesan kataunien min kami. Ka avong koa kei hesan kataunien min kami, hehi houlu mok. Hesuval koa meatin tai seh raes ami en mari kap tai ka vilelau va vio … merang. Mukonek, sakien koa mihoumoni min meatin sav keil, Ahi houmoni min kami vatte hetas.” Mak 4:24
39 Evus, Iesu viten tatavolien tai min keil vit, “Meatin koa meten var sakras valamun tamun koa meten var. Munak houmoni hemukonek, keilu vasi luhemotmot luheha en avul. Mat 15:14; 23:16,24 40 Meatin koa kur hihiseien ran tiser tai, kei hermundemtei hehit kei tahos imok mulin tiser onen. Ka munak kei kur vasin sukul onen, kei hesuval tiser onen esuk. Mat 10:24-25; Sion 13:16; 15:20
41 “?Vensa kolei kilea sokeai koa havivi enges koa mul en meten tumali, ka korlei kileatei varei keke mavuliai koa marite mul en metom?§ Aneite ten ai keilu enek vi tisaen. 42 ?Vensa komul koviteni min tumali kovit, ‘Tuak eli, kimaen inau nivus lat sokeai ran metom.’ Ka en hati avong enek, korlestei varei keke mavuliai mules en metom? !Kami mimuto en hilivemi enges! Helamu, kikulat mavuliai ran metom. Hevus, kokilea suk kovavus lat sokeai ran meten tumali.”
Iesu viten tatavolien usil mukave vatiai tetahos keil mul son heite koa tahos Mat 7:16-20; 12:33-35
43 Iesu viteni min vangi meatin keil enek vit, “Vatiai koa tahos, rosontei heite koa tisa; ka vatiai koa tisa, rosontei heite koa tahos. 44 Vatiai vasi keil, alei kilea en keil ka en heite keil koa asoni. Kosakras kovalah hei manggo ran vati vilu; ka kosakras kovalah hei tavoi ran aikatiat.** Selusien kati teni vit, “hei fik ran vatiai koa sineite mul ien, ka hei grep ran vatiai emun koa tisa.” Mat 12:33 45 Meatin koa moulien onen vilelau en tahosien, hei tahosien mul kistal rani. Ka meatin koa moulien onen vilelau en tisaen, hei tisaen mul kistal rani. Selusien onen meatin tai mul rie lati keke moulien onen vilelau en asa.”
Iesu viten tatavolien usil mukave sakien ten longkatien suval sakien koa meatin muti eim mon Mat 7:24-27
46 Iesu vit risi min meatin keil vit, “?Vensa mimul mivise nau mivit, ‘Asuv, Asuv,’ ka mirmumontei asa koa naviteni min kami? Mal 1:6; Mat 7:21 47 Nita tavol usil vati meatin koa mai venau, mul long selusien onak, ka mul mum usili. 48 Kei suval meatin tai koa mul vati eim omon. Sakini va lekat ai keil koa marmarite ka keih vahi pos keil teni. Evus, vati revi pos keil enek, ka mum vasin eim omon.†† Selusien kati teni vit, “mumon eim omon en ahat.” Evus, navong ous mus ka eang mai keih mukave, sakras vou lin eim omon. Vuo, eim omon mules mulomal keih. 49 Ka meatin koa long selusien onak ka romumtei vousili, kei suval meatin koa va kur lango en ai tisa keil enges, ka muti eim omon eni. !Ka navong ous mus ka eang mai keih, mu rasilin eim omon varei!”

^ Mat 12:1-14; Mak 2:233:6

*6:1: Avisvis uti uit mai vahi pulaoa ten veret.

6:1: Dut 23:25

6:2: Sion 5:10

6:3: 1Saml 21:1-6

6:4: Veni Ahi Asuv rovuroh kattei Deved navong amai kati (1Saml 21:6), Farasi keil emun asakras avavuroh kat Iesu ral min meatin keil onen koa amai mul kat keil.

6:4: Lev 24:5-9

6:7: Luk 14:1

6:8: Luk 5:22; 9:47

6:11: Mat 10:1-4; Mak 3:13-19

6:13: Sion 6:70

6:14: Umen 1:13

6:16: Sudas natin Tiemes, isen tamun vi Tatios (Mat 10:3).

6:16: Mat 4:23-25

6:19: Mat 5:1-12

6:21: Ser 31:25; Sam 126:5-6; Aes 61:3; Rev 7:16-17

6:22: Sion 15:19; 16:2; 1Pit 4:14

6:23: 2Kron 36:16; Mat 23:30,31; Luk 11:47

6:24: Tiem 5:1

6:26: Mat 5:38-48; 7:12

6:27: Pro 25:21; Rom 12:20

6:28: Rom 12:14

6:29: Sion 18:22-23; Umen 23:3

6:31: Mat 7:12

6:35: Lev 25:35-36

6:36: Mat 7:1-5; 15:14; 10:24-25

6:37: Mat 6:14

6:38: Mak 4:24

6:39: Mat 15:14; 23:16,24

6:40: Mat 10:24-25; Sion 13:16; 15:20

§6:41: Aneite ten ai keilu enek vi tisaen.

6:42: Mat 7:16-20; 12:33-35

**6:44: Selusien kati teni vit, “hei fik ran vatiai koa sineite mul ien, ka hei grep ran vatiai emun koa tisa.”

6:44: Mat 12:33

6:45: Mat 7:24-27

6:46: Mal 1:6; Mat 7:21

††6:48: Selusien kati teni vit, “mumon eim omon en ahat.”