12
Iesu visein meatin keil usil Sabat Mak 2:23–3:6; Luk 6:1-11
En avong enek, avong ten Sabat emai. Ka Iesu ka meatin keil onen amual koteh ah tai ten uit. Navong amul amual, meatin keil onen, amai kat keil, sakini amul alah uti uit keil ka amul akani. Dut 23:24-25 Ka navong Farasi keil alesi, aviteni min Iesu avit, “?Kolesi? Asa koa meatin keil onom amumoni mul rali koteh mengkatien keil ten Sabat.” Eks 20:10; Dut 5:14
Ka Iesu vit kesi min keil vit, “?Mukave? ?Kami mirvulitei asa asuv houlu Deved ka meatin onen keil amumoni navong amai kat keil? 1Saml 21:1-6 Deved va neim en Eim Tavolin onen Ahi ka alah veret votut koa pris keil enges akilea avaani. Lev 24:5-8; 24:9 Ka Deved ka meatin keil onen akan veret enek, avaseini keke amul arali koteh mengkatien tai onen Ahi. ?Ka mukave? ?En out sav, mirvulitei keke en Sabat vasi keil, pris keil koa amum en Eim Votut amul arali koteh mengkatien ten Sabat, ka en meten Ahi armumontei tisaen? Nam 28:9-10 Ka kosa, meatin tai ro ekok koa vi houlu mok mulin Eim Votut onen Ahi. Mat 12:41-42; Luk 11:31-32 Tus Votut mul viteni vit, ‘Ek rovattei sanien votut keil enges onami, ka ek vati mok keke emi hemahis meatin sav keil.’ Hosea 6:6 Munak mikilea aneite ten selusien koanek, mivarsantei selusien takeih min koakeil armumontei tounah koa tisa. Meatin keil onak armumontei tisaen veni amusil kat inau, Natin Meatin, koa navi houlu mok mulin Sabat.”
Evus, Iesu ka onen keil alokovein out enek ka uva neim en eim tahihiseien onen Siu keil. 10 En out enek, meatin tai mul koa hen kalkali. Ka meatin oteta keil emun amul en out enek ka e vat avaselus karen Iesu en tounah. Sakini keil avis Iesu avit, “Kihiteni min komai. ?Mengkatien onen Mosis maeni keke avasak revi meatin tai en Sabat?” Luk 14:3
11 Iesu vit kesi min keil vit, “?Mukave? ?Munak tai en kami, sipsip osen tai mot vita en avul en Sabat, houmon sa? Kei heha ka heleh lati rani. Luk 14:5 12 Ka meatin tai vi tounah koa hetetamen imok mulin sipsip tai. Sakini mengkatien orer maen ir rovoumon sakien tahos keil en Sabat.” Mat 6:26; 10:31; Luk 12:7,24; 13:16; Sion 5:9; 7:23; 9:14
13 Evus, kei viteni min meatin koa hen kalkali vit, “Kitea en hem.” Sakin kei mutelan en hen ka hen mai ris tahos suval hen tateisav.
14 Ka Farasi keil uva hae ka arun lekat sise koa akilea avouas Iesu vamat ien. Mat 27:1; Mak 11:18; Luk 19:47; Sion 5:16,18
Iesu viseini keke kei vi meatin toumien koa Ahi rie lati
15 Ka Iesu kilea en rendemien one; sakini kei lokovein out enek. Ka marmari vangi meatin keil amusili ka Iesu sak revi koakeil vasi amesai. Mak 3:7-10; Luk 6:17-19 16 Ka kei meng kat keil keke anahitentei tounah koa mumoni min meatin sav keil. Mat 8:4; 9:30; Mak 3:12; 5:43; 7:36 17 Kei mumon tounah enek vasakin asa koa Ahi viteni ka en provet Aesea vamai vahi anatin koa vit,
18  “Koanik meatin toumien onak koa narie lati,
envatien onak mul ien ka nasi nau houlu mok veni.
Nisien kati en Ninin onak,
ka kei hehitehiten maluen onen Ahi min meatin vasi en out netan.
19  Kei herseltei hetal min meatin sav vuo hermakultei.
Meatin tovuol valong ren vaha nesa en sise.
20  Ven enmahisien, koakeil arkeihtei,
kei hermumontei hekeih min keil.
Ka koakeil amemerau,
herpuruntei keil.
Kei heles houm hemukonek
hetokol avong koa hesakin sakien ten maluen helin sakien tatisa keil.
21  Ka vangi meatin vasi keil ten out netan
iling desien one eni.” (Aes 42:1-4)
Farasi keil avise Iesu en Temat Mak 3:20-30; Luk 11:14-23; 6:43-45
22 Evus, meatin keil koa akur meatin tai va min Iesu. Meatin enek, meten var ka sakras vaselus veni ninin tisa mul ien. Ka Iesu sak revi ka meatin enek mai lele ka selus. Mat 9:32-33 23 Meatin keil koa alesi, amutimanin ka avit, “?Vahesa meatin enek vi kei koa hekistal heka en vatiamal onen asuv houlu Deved koa Ahi vat kati vit hesani hemai?”
24 Ka navong Farasi keil araengon selusien onen meatin keil aviteni min keil avit, “Ei, meatin enek kilea vahile lat ninin tisa keil ral min keihoen koa Belsepul,* ‘Belsepul’ vi isen tisa onen Temat koa aneite teni vi ‘Asuv onen angolu keil.’ asuv onen ninin tisa keil, mul sani mini.” Mat 9:34
25 Ka Iesu kilea en asa keil amul amundemi. Sakini kei viteni min keil vit, “Munak meatin keil onen asuv houlu tai amumon rea min keil eris, keihoen onen asuv houlu enek hevuol rani. Ka sakien enek vatte tas en taon vuo teim tai. Munak meatin keil teni ariti vas keil ka uvae kat keil eris, meatin keil enek ipurun taon one ka vatiamal one. 26 Sakini, munak Temat mul vile lat onen keil, kei mul riti vas keihoen onen eris. Ka hemukonek, hiasuvien onen sakras valomal vakeih. 27 ?Ka munak Belsepul mul san keihoen minau mahile lat ninin tisa keil, mukave en meatin keil onami koa keil emun amul avile lat ninin tisa keil? ?Keil amumoni ral min keihoen onen sei? Sakini, umen onen meatin keil onami enges mul rie lati keke selusien keil onami romaltei. 28 Ka munak namul navile lat ninin tisa keil ral min keihoen koa Ninin onen Ahi mul sani minau, koanek mul rie lati keke hiasuvien onen Ahi mai kistal en kami tuai. Umen 10:38
29 “Ka nihit kilea min kami hetal min tatavolien tai. Tarhena tai sakras vaha neim en teim sen avkeih tai navong kei ros teim. !Vuo! Helamu, heha hepar kat avkeih enek. Evus, kilea suk valah vasin tounah keil en eim onen. En tatavolien koanek, Iesu vi meatin koa va en eim onen Temat keke vapar kati. Ka ven koanik, Iesu kilea valikat ninin tisa onen Temat ka valah vasin meatin keil ran mesaien keil one.
30 “Koakeil arkapiltei vatal inau, keil uvae kat inau. Mak 9:40; Luk 9:50 Ka koakeil arkatauntei nau malah vituain meatin keil vasuval alah vituain sipsip keil, keil alikat rasilin keil. 31 Ka naviteni min kami, Ahi kilea valele vatahos eris en meatin koa mumon tisaen tateteisav keil vuo selus karen Ahi vuo tounah teisav. 1Tim 1:13 Ka meatin koa selus kekar va kat Ninin Votut, Ahi sakras emun valele vatahos eni. Anatin, Ahi hesan vasi mahien onen mini. 32 Anatin, koakeil aselus tisa va kat nau, Natin Meatin, Ahi kilea valele vatahos eris min keil. Ka koakeil aselus tisa va kat Ninin Votut, Ahi herleletei hetahos min keil en avong kosa, vuo en avong keil koa hemai.
33 “Munak vatiai tai tahos, heite teni hetahos. Ka munak vatiai tai tisa, heite teni hetisa. Heiai koa vatiai tai mul soni mul rie lati keke vatiai enek tahos vuo tisa. Mat 7:16-20 34 !Kami mivi vangi tetal tisa keil koa mimul mirili vini meatin keil en ongomi! Mat 3:7; 23:33; Luk 3:7 ?Kami koa mivi meatin tisa keil, hemukave suk miheilea miheselus en tounah koa tahos? !Misakras! Veni meatin mul selus en tounah koa mul en tin. 35 Meatin koa tahos, tin vilelau en rendemien tetahos, sakini mul selus en tounah koa tahos. Ka meatin koa tisa, tin vilelau en rendemien tatisa, sakini mul selus en tounah koa tisa. Mat 15:18; Mak 7:21 36 Naviteni min kami, en Avong koa ilei rahit usite vasi onen meatin keil, Ahi helei rahit selusien varu keil vasi koa meatin keil aviteni ka hesan mahien min keil veni. 37 Anatin, hetal min selusien keil onami enges, Ahi hehothot eni keke kami mimal vuo mikalkali ka hesan asa koa mal min kami housili.”
Tiser keil ten mengkatien onen Mosis ka Farasi keil avis Iesu voumon etai merikel keke avakur anatin eni vaka ien Luk 11:24-26,29-32
38 Evus, tiser otetai keil ten mengkatien onen Mosis ka Farasi keil umai ven Iesu ka avit, “Tiser, emai vati mevalesuk kovoumon etai merikel.” Mat 16:1; Mak 8:11; Luk 11:16; Sion 6:30; 1Kor 1:22
39 Ka Iesu vit kesi vit, “Kami meatin keil ten avong kosa, emi vati mivales etai merikel keke mivakur anatin enau eni. Anatin, emi vati mivalesi veni mikalkali ka milokovein Ahi suval ahin tai koa lokovein meatin kati onen keke vamaen kei min meatin sav. Ka nirmumon etai merikel mivalesi, tanges varei mihelesi koa hehi merikel onen provet Siona. Mat 16:4 40 Veni suval provet Siona ro en vangen mari mesau meneai rokol vongien avong etel (3), Siona 1:17 en vati sakien enek inau, Natin Meatin, emun nito en vulvul ten matien meneai ka vongien avong etel (3). 41 En Avong koa ilei revi usite vasi onen meatin keil, meatin keil ten out Nineva ilomal ka iselus heha kat sakien onen meatin keil ten avong kosa. Anatin, keil iselus heha kat kami veni navong keil koa arvitei Siu along selusien onen Ahi koa provet Siona vitehiteni min keil, aviles ran tisaen keil one. Siona 3:5,8 Ka kosa, tai koa houlu mok mulin Siona ro ekok. 42 Anatin, en Avong koa ilei revi usite vasi onen meatin keil, asuv houlu ten out Siba koa vi ahin helomal ka heselus heha kat meatin keil ten avong kosa. Veni kei ka en out tai koa soutin vis soutin keke vamai vataengon meteisauen onen asuv houlu Solomon. 1Ki 10:1-10; 2Kron 9:1-12; Mat 12:6 Ka kosa, tai koa vi hetetamen imok mulin Solomon ro ekok.
43 “Munak ninin tisa mea ran meatin tai, kei va en out tames valekat out tasehien keke vato ien. Ka munak hervotin etai out vato ien, 44 hehiteni min kei eris hehit, ‘Maha ris teim onak koa nalokoveini.’ Ka navong hemai heha ris eni, kei hehotini keke eim enek, ninin sav keil tovuol ien, amuteasi tuai, ka aling revi tounah keil koa mul ien. 45 Sakini, kei heha ka hekur ninin oulu (7) koa atisa mok helin kei. Ka keil iha neim ka ito en out enek. Eim enek vi meatin tai, ka keil isakin moulien onen meatin enek hetisa mok helin koa mulamu. 2Pit 2:20 Koanik asa koa hekistal en kami, meatin tatisa keil ten avong kosa.”
Iesu vit lein isei vi tunali ka mama onen Mak 3:31-35; Luk 8:19-21
46 Navong Iesu mul semau selus min marmari vangi meatin keil, tunali keil ka mama onen umai. Mat 13:55; Mak 6:3; Sion 2:12; Umen 1:14 Umai avatimal hae ka avit avaselus vatal min Iesu. 47 Sakini meatin tai mai ven Iesu ka vit meseini mini vit, “Mama onom ka tumali keil amul amulomal hae, ka e vati avaselus vatal minuk.”
48 Ka Iesu vit kesi mini vit, “?Isei vi mama onak? ?Isei vi tuak keil?” 49 Ka rie karahit meatin keil onen ka vit, “?Kolesi? Koakeil ekek avi mama onak ka tuak keil. 50 Veni meatin koa mumon asa koa Tata onak en out nesa en vati, kei vi tuak ka ahinkuli ka mama onak.”

^ Mak 2:233:6; Luk 6:1-11

12:1: Dut 23:24-25

12:2: Eks 20:10; Dut 5:14

12:3: 1Saml 21:1-6

12:4: Lev 24:5-8; 24:9

12:5: Nam 28:9-10

12:6: Mat 12:41-42; Luk 11:31-32

12:10: Luk 14:3

12:11: Luk 14:5

12:12: Mat 6:26; 10:31; Luk 12:7,24; 13:16; Sion 5:9; 7:23; 9:14

12:14: Mat 27:1; Mak 11:18; Luk 19:47; Sion 5:16,18

12:15: Mak 3:7-10; Luk 6:17-19

12:16: Mat 8:4; 9:30; Mak 3:12; 5:43; 7:36

12:21: Mak 3:20-30; Luk 11:14-23; 6:43-45

12:22: Mat 9:32-33

*12:24: ‘Belsepul’ vi isen tisa onen Temat koa aneite teni vi ‘Asuv onen angolu keil.’

12:24: Mat 9:34

12:28: Umen 10:38

12:29: En tatavolien koanek, Iesu vi meatin koa va en eim onen Temat keke vapar kati. Ka ven koanik, Iesu kilea valikat ninin tisa onen Temat ka valah vasin meatin keil ran mesaien keil one.

12:30: Mak 9:40; Luk 9:50

12:31: 1Tim 1:13

12:33: Mat 7:16-20

12:34: Mat 3:7; 23:33; Luk 3:7

12:35: Mat 15:18; Mak 7:21

12:37: Luk 11:24-26,29-32

12:38: Mat 16:1; Mak 8:11; Luk 11:16; Sion 6:30; 1Kor 1:22

12:39: Mat 16:4

12:40: Siona 1:17

12:41: Siona 3:5,8

12:42: 1Ki 10:1-10; 2Kron 9:1-12; Mat 12:6

12:45: 2Pit 2:20

12:45: Mak 3:31-35; Luk 8:19-21

12:46: Mat 13:55; Mak 6:3; Sion 2:12; Umen 1:14