Selusien koa helamu ten
1 Timoti
?Isei mutis selusien koanik?
Umen 28 mul viteni vit Pol rokol out Rom tuai ka meatin tavaeen keil amul alei kati en eim tai. Umen 28:30-31 Ka tisien sav keil koa mul en Tus Votut ka koa mul en tus sav keil aviteni avit koakeil ten kavmen ten out Rom alokovein Pol va.
En ualien keil onen kei kur Taetas ka Timoti ka meatin sav keil. Ka navong asao en meatin keil en aelan ten out Krit, Pol ling Taetas valosil kat revi Kristin hau keil. Taet 1:5 Ka navong arokol taon ten out Efeses, Pol ling Timoti valosil kat Kristin keil. 1Tim 1:3
Ling Timoti evus, Pol mules mual en ualien onen vasao en Kristin keil en taon sav keil. Navong rokol taon ten out Pilipae en provins ten out Masedonia, Pol raengon longlongien tai keke keilu luvotini keih en umen onealu. Sakini mutis selusien koanik vakataun Timoti 1Tim 1:1 en sua 64 AD (sua keil koa katau en avong Iesu avasi). Mutisi evus, Pol va en out Rom. Ka en out enek, meatin tavaeen keil ten out Rom avuli kat risi, ka aso risi va en eim takeih. Evus, Pol mutis leta tamun va min Timoti.
?Isei vuli selusien koanik mulamu?
Pol mutis selusien koanik va min Timoti. 1Tim 1:2 Timoti vi meatin hau tai koa avasi en taon ten out Listra. Umen 16:1 Mama onen vi Siu tai ka tata onen vi koan Gris. Umen 16:1 Timoti musil kat Ahi ka lah ruai ral min Pol en umen onen. Umen 16:3; 17:14; 18:5 Mum ral min Pol en out Efeses. Umen 19:22 Pol en vat Timoti houlu ka mul vise suval titan kati. 1Tim 1:2
?Pol mutis selusien koanik vensa?
Pol en vati vasel kat Timoti usil meatin taluvosien keil – En taon ten out Efeses, meatin keil koan amul aluvos Kristin keil. Aviteni avit tounah vasi keil ten out netan tisaso. 1Tim 4:4 Sakini avisein meatin keil avit ilokovein anien keil koan 1Tim 4:3 ka irtetalihetei. 1Tim 4:3 Aviteni keke meatin keil usil mengkatien keil one ka ilea aneite ten selusien suai one. Ka keil enges along kilea selusien suai one. 1Tim 1:4-11
Pol en vati keke Timoti vahihisei en hihiseien keil koa mal revi – Pol viteni min Timoti vit hehuli kat demkatien onen en Iesu, hehihisei en hihiseien keil koa mal, ka moulien onen emun hemal revi. 1Tim 3:14-16; 4:9-16; 6:20-21
Pol en vati vahit kilea sakien tetahos onen pasta tai min Timoti – Pasta tai houm hekeih en moulien onen naman kei en vati valei kat meatin keil onen Ahi. 1Tim 1:18-19; 4:6; 4:9-12; 6:11-16 Heilea revi Tus Votut ka housil selusien teni, 1Tim 4:13-16 ka hehi meatin tahihiseien. Rendemien onen hemal lises en meahos ka ahin keil 1Tim 5:1-2 ka moulien onen hemal revi.
Pol en vati vahit kilea sakien tetahos onen metai keil ten sios min Timoti – Munak meatin tai vi elda vuo dikon ten Sios, sakien onen hemal. 1Tim 3:1-13; 5:17 Munak sakien onen hemal, hehati lat isen Ahi hehina nesa ka tounah keil ten Sios heloh hemal.
Pol en vati vahit kilea sakien tetahos ten sios min Timoti – Metai keil ten sios ilei kat revi meatin keil one. Um hekeih keke avalei kat koakeil amesai, koakeil avi livere, ka vatina keil. 1Tim 5:3-10 Navong meatin keil koa amul hae en sios ales more sakien keil one, ilea keke envatien onen Ahi vi anatin. 1Tim 3:7; 4:15
Pol en vati vahit kilea sise ten hisien – Navong romai out tas en hisien, rendemien orer en Ahi hemal ka ronavuroh kattei meatin sav. 1Tim 2:1-8; 4:4-5
Mari rendemien tai ten selusien koanik mul en 1 Timoti 4:12
Konamaentei meatin keil analei vinik ven kovi meatin hau tai. !Vuo! Kihi metai tai en sakien keil onom en meten koakeil akur demkatien: en selusien onom ka en ualien onom; en envatien onom en meatin sav keil; ka en demkatien onom. Moulien onom hetolas en tounah vasi.
?Asa mul en selusien koanik?
1. Hihiseien koa mal rovousili. (1:1-20)
2. Hihiseien usil sakien keil ten Sios. (2:1–3:16)
3. Hihiseien usil sakien keil onen metai keil ten Sios. (4:1–6:21)
1
Hitkileaen onen Pol usil leta koanik
Inau Pol keke namutis leta koanik. Navi eiloheh tai koa namum en isen Iesu Kristo. Ahi koa mutut ir ka Iesu Kristo koa desien orer mul ien, keilu luling nau umen enek. Kol 1:27
More minuk Timoti, koa kosuval natkuli kati ven demkatien oralu vatte tas. Navisi keke more envatien, enmahisien ka tomat onen Ahi Tamer ka Iesu Kristo hel enuk. Taet 1:4
Selkatien keke Timoti nahusiltei hihiseien taluvosien keil
Timoti, ek vati kovato en out Efeses, suval koa naviteni tuai minuk navong nalinguk ekok ka nuva en out Masedonia. Meatin tei keil en out enek amul avisein kami en vati hihiseien keil koa armaltei usil sise ten demkatien. Ka ek vati keke kihiteni min keil ihati keil. Umen 20:1 Kihiteni mun min keil ilokovein mari tunien telamu keil usil avu onen Siu keil. Tunien keil eke romultei en hatkatien onen Ahi koa rokilea eni ral min demkatien enges. Tunien keil one amul amumon selkututien enges. 1Tim 4:7; Taet 1:14 Vatte ten selkatien onak keke vasakin kami emi vahat kami en sakien ten tinahos, vatal rendemien koa mutolas, ka vatal min demkatien tai koa anatin. Rom 13:10 Meatin keil koa amusil sakien tetahos enek mulamu, ka kosa aviles eisile rani ka amul apurun avong one en vati selusien keil koa vi heisavos. 1Tim 6:4,20; Taet 1:10 Keil avit avi tiser ten mengkatien onen Ahi. Ka avaseini amang vas onge lises, arkileatei vati rendemien ten tounah koa amul aviteni.
Rokilea keke mengkatien keil onen Ahi, kei tahos imok navong rokilea vensa Ahi mumon keil. Rom 7:12,16 Reheilea keke mengkatien keil enek, Ahi romumontei keke avahisein meatin keil koa amusil sakien tetahos keil tuai. Vuo, Ahi mumoni keke meatin tatisa keil avalei kilea keke sakien one romaltei: amul arali vas mengkatien keil ka avi vatkeih keil; amumon tisaen keil ka armusiltei Ahi; arvouhoutei en Ahi ka moulien one mul soutin rani; amu vini meatin sav ka amu vini mama ka tata one emun; 10 amumon sakien tisa ral min ahin keil, ka meahos keil emun; avenan meatin keil keke avasakin keil avamae avahi slev keil; amul aluvos meatin sav ka aliluvos en isen hanu sav; ka amumon tisaen tateisav keil koa teisav ran hihiseien onen Ahi. 1Tim 4:6; 6:3; 2Tim 4:3; Taet 1:9; 2:1 11 Hihiseien keil onen Ahi musil more longlongien koa kei sani minau mahitehiteni min meatin keil. Longlongien enek vi moreite mok ka ka ven Ahi koa vi houlu vis houlu mok.
Pol masmas Ahi ven more envatien onen
12 Nasan masmasien min Iesu Kristo, Asuv orer, veni kei ling desien enau keke moum veni, ka san keihoen minau keke nakilea moumoni. Umen 9:15; Kal 1:15-16 13 Mulamu naselus tisa va kat Iesu, namumoni keih en koakeil amusili ka navi vati karien. Mukos, Ahi en mahis nau ven demkatien onak en Iesu tovuol, ka nareingeingeni keke namul namum tisa. Umen 8:3; 9:1-2; 1Kor 15:9; Kal 1:13 14 Ka Iesu Kristo, Asuv orer, rie lat more envatien onen enau koa marite mok, ka sakinau nakilea maling demkatien ka envatien onak eni. 15 Naviteni keke tounah ekek vi anatin, kikur kati hel enuk keke: ‘Iesu Kristo mai en out netan voutut meatin tisa keil.’ Ka inau, natisa mok en keil. Luk 15:2; 19:10 16 Ka mukos, Ahi en mahis nau ka rosantei mahien minau. En sakien enek, Iesu Kristo rie lat more rendemien onen koa taveah minau. En sise enek, koakeil ikatau eni ilea iling demkatien one eni ka ikur moulien hau heka ien. Keil ilei kilea tahosien onen Iesu ven asa koa kei mumoni en moulien onak. 17 !Anatin eli! !Rehehou lat isen Ahi! !Kei vi asuv houlu ten lisenges! Rosakras rovalesi ka kei mul vatte tas, sakras vamat. !Tahos imok rehesan houhouen ka masmasien mini! !Anatin!* ‘Anatin’ vi Amen. Rom 16:27
Pol sel kat Timoti keke helomal hekeih en umen onen
18 Timoti, natkuli, nasan selkatien koanik minuk koa musil selusien koa kistal ran Ahi usiluk navong aling he enuk keke kovakur umen koanik. Munak kindem kat selusien koanik ka kusili, kihi more meatin tavaeen onen Ahi koa mul mum keih en usite onen. 1Tim 6:12; 2Tim 4:7; Siud 1:3 19 Ka navong kumoni, lises kihuli kat demkatien onom hekeih ka kumoni en sakien koa kokilea kovit mal. Meatin koan armumontei asa koa akilea mal, ka mul apurun demkatien one. Asuval vatihos tisa ten sip koa kilea en sise koa mal ka romusiltei. Sakini, sip onen marindu ka moulien onen vuol. 20 Meatin elu koa lumukonek, tai vi Haemeneas ka tamun vi Aleksanda. Sakini, nasil lat keilu ran ir keke luvakur mahien onealu en hen Temat. Koanek hesakini luhehat sakien onealu ka luhervihiseitei mun luvosien usil Ahi. 2Tim 2:17; 4:14; 1Kor 5:5

^ Umen 28:30-31

^ Taet 1:5

^ 1Tim 1:3

^ 1Tim 1:1

^ 1Tim 1:2

^ Umen 16:1

^ Umen 16:1

^ Umen 16:3; 17:14; 18:5

^ Umen 19:22

^ 1Tim 1:2

^ 1Tim 4:4

^ 1Tim 4:3

^ 1Tim 4:3

^ 1Tim 1:4-11

^ 1Tim 3:14-16; 4:9-16; 6:20-21

^ 1Tim 1:18-19; 4:6; 4:9-12; 6:11-16

^ 1Tim 4:13-16

^ 1Tim 5:1-2

^ 1Tim 3:1-13; 5:17

^ 1Tim 5:3-10

^ 1Tim 3:7; 4:15

^ 1Tim 2:1-8; 4:4-5

1:1: Kol 1:27

1:2: Taet 1:4

1:3: Umen 20:1

1:4: 1Tim 4:7; Taet 1:14

1:5: Rom 13:10

1:6: 1Tim 6:4,20; Taet 1:10

1:8: Rom 7:12,16

1:10: 1Tim 4:6; 6:3; 2Tim 4:3; Taet 1:9; 2:1

1:12: Umen 9:15; Kal 1:15-16

1:13: Umen 8:3; 9:1-2; 1Kor 15:9; Kal 1:13

1:15: Luk 15:2; 19:10

*1:17: ‘Anatin’ vi Amen.

1:17: Rom 16:27

1:18: 1Tim 6:12; 2Tim 4:7; Siud 1:3

1:20: 2Tim 2:17; 4:14; 1Kor 5:5